नक्षत्र वाटिका

*🌿🌿|| नक्षत्र वाटिका ||*🌿🌿

------------------------------------------------

नक्षत्र उद्यान ही ऋषी मुनींच्या काळापासुन चालत आलेली संकल्पना आहे. यामध्ये 360 अंशाचे संपूर्ण वर्तुळ आहे.
360 ÷ 12 = 30 अंशाचे 12 भाग केलेले आहेत. प्रत्येक भागास राशी म्हणतात. अशा एकुण 12 राशी आहेत.
एका राशीमध्ये 9 चरण असतात म्हणजे 1 चरण = 30 ÷ 9 = 3 अंश 20 मिनीटे अशा चार चरणांचे 1 नक्षत्र होते
म्हणुन 4 × 3 अंश 20 मिनीटे = 13 अंश 20 मिनीटांचे 1 नक्षत्र होते. अशी 27 नक्षत्रे ऋषीमुनीनी सांगितली आहेत.
त्यातील काही नक्षत्रांची माहिती शोच्या पहिल्या भागात आपल्याला पहावयास मिळेल.
या 27 नक्षत्रांसाठी आयुर्वेदाने 27 आराध्य वृक्षे निश्चित केलेली आहेत.
साधारणत: त्या - त्या नक्षत्रात जे-जे वृक्ष त्या-त्या प्रमाणात वाढतात व त्यांचे ऑक्सिजन देण्याचे प्रमाण योग्य असते.
तो वृक्ष त्या-त्या नक्षत्रात जन्मलेल्या व्यक्तिंसाठी प्रमाणबध्द श्वासोश्चवासास मदत करत असल्याने त्यास त्या व्यक्तिचा आराध्य वृक्ष मानतात.
ज्योतिष व आयुर्वेदामध्ये असे आराध्यवृक्ष, पर्यायी वृक्ष व धार्यावर्धी वृक्ष (वृक्षाच्या मुळ व खोडाच्या दांड्या हातात किंवा गळ्यात घालतात) दिलेले आहेत.
त्यानुसार आम्हांला उपलब्ध झालेल्या 27 वृक्षांची मांडणी 27 नक्षत्रात केलेली आहे.
(अर्थात जे 1/2 महाराष्ट्रात मिळत नाही ते बाहेरून मागवलेली आहेत)
* भारतात कुठेही नाही अशी, 80 फुट व्यासाच्या वर्तुळामध्ये अगदी शास्त्रशुध्द पध्दतीने अंशाची मिनीटांमध्ये विभागणी करून उद्यानाची बांधणी केली आहे.
* प्रत्येक राशीत नक्षत्रांची जशी विभागणी असते ती जशीच्यातशी आपणास येथे पाहावयास मिळते.
* प्रत्येक नक्षत्राच्या आराध्यवृक्षाची खगोलिय, ज्योतिषिय व आयुर्वेदीय मांडणी प्रवेशद्वारावरील चक्रात व आयुर्वेदिय माहिती त्या-त्या राशीसमोर दाखविलेली आहे.
* श्रध्दा-अंधश्रध्दाच्या फंदात न पडता आरोग्यदायी वृक्षांच्या सानिध्यात कांही क्षण व्यतित करणे शास्त्रीय दृष्टयाही नक्कीच फायदेशीर राहील.
प्रवेशद्वारावरील चक्रातील मधल्या पांढऱ्या चक्रात ऊर्जेचा मुलाधार सूर्य दर्शविलेला असुन त्यासमोर लोलक (प्रिझम) ठेवुन त्या पांढऱ्या सूर्य प्रकाश शलाकेचे तरंगलांबी नुसार (़ुर्रींशश्रशपसींह) सप्तरंगात विभाजन दाखविले आहे. ते सप्त रंग म्हणजे तांबडा, नारंगी, पिवळा, हिरवा, निळा, पारवा, जांभळा (ठशव, जीरपसश, धशश्रश्रेु, ॠीशशप, इर्श्रीश, खपवळसे,
तळेश्रशीं = तखइॠधजठ)
या रंगांपैकी तांबडा : ऋतु नारंगी : मराठी महिने
पिवळा : राशी व ज्योतिषिय वर्णन
हिरवा : नक्षत्र आकृती व ज्योतिषिय वर्णन
निळा : खगोलिय माहिती
पारवा : आराध्यवृक्षाचे नाव व चित्र
जांभळा : आयुर्वेदीय माहिती सांगतो.

असे ज्योतिषिय, खगोलिय व आयुर्वेदिय संरचनात्मक चक्र तुमच्या ज्ञानात नक्कीच भर घालेल.
तसेच डाव्या बाजुस क्रांतीवृत्ताच्या दोन्ही बाजुस 27 नक्षत्रांची स्थाने (ठिकाणे) कोठे व कसे आहेत हे बघता आले पाहिजे.

नक्षत्र व त्यांचे वृक्ष खालील प्रमाणे आहेत

====================================

●|| नक्षत्र व त्यांचे वृक्ष ||●

1-अश्वनि-केला, आक, धतूरा
2-भरणी- केला ,आंवला
3-कृतिका-गूलर
4रोहिणी-जामुन
5-मृगशिरा-खैर
6-आर्द्रा-आम, बेल
7-पुनर्वसु- बांस
8-पुष्य- पीपल
9-आश्लेषा-नागकेशर,या चंदन
10मघा- बरगद
11-पू.फा.ढाक,(पलास)
12-उ.फा.-बड़, पाकड़
13-हस्त-रीठा
14-चित्रा-बेल
15-स्वाती- अर्जुन
16विशाखा-नीम/विकंक
17-अनुराधा-मौलसिरी
18-ज्येष्ठा-रीठा
19-मूल-राल वृक्ष
20-पू.षा.-मौलसिरी, जामुन
21-उ.षा.-कटहल
22-श्रवण-आक
23-धनिष्ठा-शमी/सेमर
24-शतभिषा-कदम्ब
25-पू.भा.-आम
26-उ.भा.-पीपल/सोनपाठा
27-रेवती-महुआ

===================================

श्रीधर कुलकर्णी

ज्ञानामृत मंच समुह